Wielcy Malarze

Jerzy Nowosielski

– pisarz ikon

Jerzy Nowosielski

Jerzy Nowosielski (portret wykonany przez Zbigniewa Kresowatego)

Jerzy Nowosielski

(1923-2011)

Wychowany na styku dwóch kultur: Wschodu i Zachodu, swoim życiem i sztuką – przerzuca kładkę nad pęknięciem chrześcijaństwa i nad rozbiciem współczesnego człowieka. Jego malarstwo, będąc syntezą Bizancjum i awangardy, nadaje całej rzeczywistości wymiar sakralny. Jak sam powiedział o sobie: „Jestem człowiekiem, który po prostu się uczepił ikony jako pewnego drogowskazu. Ikona jest sprawą otwartą, pełną ryzyka, pełną znaków zapytania”.
R

WYRAFINOWANA KOLORYSTYKA I PRECYZYJNA KOMPOZYCJA

R

MONUMENTALNE MALARSTWO SAKRALNE

R

AUTOR CERKIEWNYCH POLICHROMII

R

MALARZ PORTRETÓW HIEROGLIFICZNYCH

R

MINIATUROWE PEJZAŻE

R

ABSTRAKCJE

R

„OBRAZY W OBRAZIE”

JERZY NOWOSIELSKI

1923

(7 stycznia) w Krakowie w rodzinie polsko-ukraińskiej urodził się Jerzy Nowosielski, syn Stefana (unita z Łemkowszczyzny) i Anny Harlaender (katoliczka). Jerzy został ochrzczony w kościele greckokatolickim i choć uczęszczał do Męskiego Gimnazjum oo. Pijarów, wychowywany jest w tradycji prawosławnej.

1939

pierwszy kontakt 16-letniego Jerzego z kolekcją ikon w Muzeum Ukraińskim we Lwowie

i

1940

rozpoczął naukę w Kunstgewerbeschule, jedyna tolerowana przez Niemców humanistyczna placówka (zakonspirowana ASP, środowisko malarskiej awangardy), tu Jerzy Nowosielski spotkał przyjaciół – przyszłych członków tzw. „Grupy Krakowskiej”.

1942-43

odbył nowicjat w Ławrze św. Jana Chrzciciela pod Lwowem

1945-47

studiował w krakowskiej ASP, w pracowni Eugeniusza Eibischa. Był również asystentem Tadeusza Kantora w Wyższej Szkole Sztuk Pięknych

1949

Jerzy Nowosielski wystawił swoje „trójkątne abstrakcje” na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej. Jeszcze podczas trwania wystawy artysta poślubił Zofię Gutkowską, koleżankę z Kunstgewerbeschule

1950

razem z żoną przeniósł się do Łodzi

1951

wspólnie z Adamem Stalony-Dobrzańskim zaprojektował polichromię dla cerkwi w Gródku. Tak rozpoczyna się największa przygoda artystyczna Jerzego Nowosielskiego: monumentalne malarstwo sakralne. Niebawem zrealizował też pierwszą samodzielną realizację – polichromię cerkwi w Kętrzynie

1962

Jerzy Nowosielski powrócił do Krakowa i rozpoczął pracę w ASP. Odtąd praca na uczelni – obok malowania kolejnych kościołów i cerkwi – staje się jedyną z najważniejszych jego aktywności. Przez 30 lat, prof. Nowosielski prowadził pracownię na Wydziale Malarstwa, kochany przez studentów i cieszący się w środowisku akademickim niezwykłym autorytetem.
Jerzy Nowosielski

 

Miasto u stóp gór (pejzaż)

Z

1956

pokazał 12 obrazów na XXVIII Biennale Sztuki w Wenecji

1981-1986

prowadził prace nad polichromią kościoła św. Ducha w Nowych Tychach

1993

wielka, retrospektywna wystawa malarstwa w Muzeum Narodowym w Poznaniu; artysta odchodzi z ASP na emeryturę

1996

we współpracy z Galerią Starmach zakłada razem z żoną Fundację Nowosielskich
r

1998

artysta został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski

2000

Jerzy Nowosielski zostaje doctorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego

2008

otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

2011

artysta zmarł 21 lutego w Krakowie i został pochowany 26 lutego na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Ciekawostki:

Prowokacje
Jerzy Nowosielski uważany jest za jednego z najwybitniejszych teologów Prawosławia. Pisał eseje z pogranicza teologii, filozofii i sztuki („Wokół ikony” 1985, „Inność Prawosławia” 1991, „Mój Chrystus” 1993). Jego często kontrowersyjne i obrazoburcze teorie mają żarliwość wyznania wiary i walor intelektualnej prowokacji.
Polichromia
Jerzy Nowosielski jest autorem wystroju blisko 30 świątyń: prawosławnych, unickich i rzymskokatolickich. Jego religijne malarstwo ścienne cechuje bogaty program teologiczny, zmysł monumentalny i dbałość o harmonię całego wnętrza. Oprócz polichromii i ikonostasu zdarza mu się projektować drogę krzyżową, witraże, posadzkę, a nawet sprzęty i szaty liturgiczne.
Nikifor
Na początku swej drogi malarskiej Nowosielski wystawiał wspólnie z Nikiforem (1895-1968).
Jerzy Nowosielski
Sala Jerzego Nowosielskiego w Pałacu Prezydenckim w Warszawie, w której w latach 2012–2015 prezentowano 10 prac artysty

O sztuce Jerzego Nowosielskiego:

„Rysując czuję się trochę pisarzem”
 – Jerzy Nowosielski. Rysunek odgrywał w jego twórczości bardzo ważną rolę, był zupełnie odrębną, równoległą do malarstwa praktyką, rodzajem „pisma” – do opowiadania i czytania.

Od samego początku Jerzy Nowosielski, obok figuracji i malarstwa sakralnego, uprawia abstrakcję. Artysta wykonał serię szkiców łączących surrealistyczny automatyzm z geometrią. Konfiguracje kwadratów, trapezów, zygzaki trójkątów, zagadkowe układanki, tangramy, przypominają rozłożone na segmenty papierowe modele brył. Szkicowane odruchowo, spontanicznie – ujawniają szyfr, który organizuje wewnętrznie cały świat malarza.

„Kolor, jakim zamalowywałem powstające formy, przypominał kolor krajów, za którymi tęskniłem będąc dzieckiem, a więc Abisynia – plan bitwy i niebieski kolor gór abisyńskich. Tak powstała „Bitwa od Addis Abebę”.”
 – Jerzy Nowosielski

Jerzy Nowosielski
Krucyfiks Jerzego Nowosielskiego w kościele św. Dominika na warszawskim Służewie
Jerzy Nowosielski
Malowidła w prezbiterium kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Warszawie (na Jelonkach)
Portrety Nowosielskiego, zwane „portretami hieroglificznymi”, są zapisem człowieka, zdają się uwieczniać nie jego wygląd, ale istotę. Pozbawione cech szczególnych twarze-maski, twarze-idole. Są hieratyczne i pełne dostojeństwa. „Portret podwójny” należy do serii portretów „muzycznych”. Kompozycja obrazu nawiązuje do pierwszego w dziejach nowożytnej sztuki podwójnego portretu: „Małżonków Arnolfinich” Jana van Eycka (1390-1441). W portrecie tym zaczyna się gra artysty z przestrzenią, motyw „obrazu w obrazie”, wzajemne przenikanie się odbić i widoków – typowe dla wyobraźni malarza.
W pejzażach Jerzy Nowosielski lubi ujęcia z góry, widziane z lotu ptaka (czy może okiem Boga?): strome, wyludnione ulice, miejskie osiedla przecięte szynami tramwajów, niekończące się pierzeje kamienic – naznaczone rytmem tajemniczych błękitnych okien, uchylonych drzwi, zagadkowych lufcików.
Kobieta pozostała ulubionym i najwdzięczniejszym modelem malarza, na zawsze zachowując mistyczno-infernalną dwuznaczność. Wydłużone i ascetyczne akty – przefiltrowane przez doświadczenie ikony – są przykładem estetycznej sublimacji zmysłowości, wciąż zachowują jednak niezwykły ładunek erotyzmu.

Dzieła sakralne Jerzego Nowosielskiego:

Jerzy Nowosielski
Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy w Białym Borze
galeria marzeń

Francja:

  • Lourdes – cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej
Jerzy Nowosielski

Macedonia:

  • Skopie – Muzeum Miejskie
Jerzy Nowosielski

Czechy:

  • Praga – Muzeum Narodowe
galeria marzeń

Polska:

  • Biały Bór – cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy
  • Dojlidy – cerkiew św. Eliasza Proroka
  • Gdańsk – cerkiew św. Mikołaja
  • Górowo Iławieckie – cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Grodzisk k/Drohiczyna – cerkiew
  • Gródek – cerkiew Narodzenia Matki Bożej
  • Hajnówka – cerkiew cmentarna
  • Jelonki – kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Jerzmanowice – kościół św. Bartłomieja
  • Kętrzyn – cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej
  • Kraków – Galeria Starmach – cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej – kościół Reformatów – kościół Dominikanów
  • Nowe Tychy – kościół św. Ducha
  • Olszyny – kościół
  • Tarnów – kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Tyniec – klasztor Sióstr Oblatek
  • Warszawa – Muzeum Archidiecezji
  • Wesoła k/Warszawy – kościół Opatrzności Bożej
  • Wrocław – katedra prawosławna św. Barbary – cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Zbylitowska Góra – kościół

Obrazy Jerzego Nowosielskiego:

  • MONUMENTALNE MALARSTWO SAKRALNE 99% 99%
  • AUTOR CERKIEWNYCH POLICHROMII 86% 86%
  • MALARZ PORTRETÓW HIEROGLIFICZNYCH 78% 78%
  • MINIATUROWE PEJZAŻE 85% 85%
  • ABSTRAKCJE 100% 100%
  • „OBRAZY W OBRAZIE” 89% 89%
  • WYRAFINOWANA KOLORYSTYKA I PRECYZYJNA KOMPOZYCJA 99% 99%
galeria marzeń

Kraków:

  • Muzeum Narodowe. Można tam podziwiać m. in.:
    • „Bitwa o Addis Abebę” namalowany w 1947
    • „Pożar” namalowany w 1948
    • „Krajobraz miejski (skrzyżowanie)” namalowany w 1965
    • „Villa dei Misteri” namalowany w 1968
    • „Dziewczyna w ciemni” namalowany w 1971
    • „Villa dei Misteri” namalowany w 1975
Jerzy Nowosielski
Miasto u stóp gór (pejzaż)
galeria marzeń

Warszawa

  • Galeria Zachęta – Muzeum Narodowe. Można tam podziwiać m. in.:
    • „Dom gołębi” namalowany w 1948
    • „Portret podwójny” namalowany w 1956
    • „Wiolonczelista” namalowany w 1958
    • „Wschód słońca w Bieszczadach” namalowany w 1963
    • „Dwie kobiety w ciemni” namalowany w 1973
galeria marzeń

Wrocław:

  • Muzeum Narodowe. Można tam podziwiać m. in.:
    • „Martwa natura z lustrem” namalowany w 1954
    • „Półakt czarny” namalowany w 1971
galeria marzeń

Poznań:

  • Muzeum Narodowe. Można tam podziwiać m. in.:
    • „Obecność kobiet – wnętrze z kobietami” namalowany w 1977
galeria marzeń

Własność artysty:

  • „Pejzaż łódzki” namalowany w 1951
  • „Portret mężczyzny” namalowany w 1954
  • „Tajemnica narzeczonych” namalowany w 1962
  • „Jordan (Chrzest Chrystusa)” namalowany w 1962
  • „Męczeństwo św. Agaty” namalowany w 1962
  • „Lotnisko” namalowany w 1962
  • „Sobotni wypoczynek” namalowany w latach 1962-1963
  • „Rzeźnia” namalowany ok. 1962-1963
  • „Pejzaż z Bolkowa” namalowany w 1967
  • „Kolejka w górach namalowany w 1972
  • „Abstrakcja” namalowany w 1973
  • „Pejzaż z Harendy II” namalowany w 1975
  • „Cerkiewka niebieska w Karpatach I” namalowany w 1977
  • „Monastyr” namalowany ok. 1987
  • „Zielona wodnista martwa natura” namalowany w 1987
  • „Las” namalowany w 1987
  • „Plaża” namalowany w 1998
  • „Abstrakcja” namalowany w 1998

 

CZAS NA ZABAWĘ!

GOTÓW NA GRĘ?

GRAM!